Zit de klimaatverandering achter de besluitvorming over de jacht op grote predatoren?

In korte tijd zien we dat in meerdere Europese landen wordt besloten om in te grijpen in populaties beschermde soorten. Met name grote predatoren moeten eraan geloven. Eén op de drie wolven in Zwitserland moet worden gedood. In Zweden worden beren, wolven en lynxen doodgeschoten. Ook in andere Europese landen wordt geroepen om het geweer te mogen gebruiken als oplossing voor de problemen die mensen ervaren door aanwezigheid van grote roofdieren. De Europese Commissie overweegt het vrijgeven van de jacht op zeehonden als maatregel, omdat ze te veel vis zouden eten.

Wat is er aan de hand in Europa? Wat zit achter deze neiging om natuur te willen beheersen? Angst voor de onbeheersbare kracht van de natuur. Sinds een aantal jaren worden we geconfronteerd met de grote en waarschijnlijk onomkeerbare gevolgen van klimaatverandering. Tegen de overstromingen, hittegolven, bosbranden en stortregens hebben regeringen geen passend antwoord. Machteloos toezien, met enkel geld als mogelijkheid voor compensatie, maar regeringen kunnen niet voorkomen dat er windhozen of megastormen ontstaan. En ook niet waar ze zullen toeslaan.

Waar je als bestuurder wel daadkrachtig kunt optreden tegen de krachten van de natuur is door toestemmingen voor het doden van dieren af te geven. De dood is onomkeerbaar. Predatoren kun je desnoods uitmoorden. We zijn ook aan maakbaarheid gewend geraakt. Wat ons aan natuur in de weg staat halen we weg, of we maken (of spuiten) het dood. Zonder blikken of blozen legt de nieuwe buurman een oude beuk om, onder het motto: eerst vellen en dan maar zien of er iemand piept. Dood is onomkeerbaar. Vragen over ethiek, of intrinsieke waarde van natuur zijn voor de praktijk niet relevant als we ‘last’ van de natuur hebben.

Met grenzeloze precisie worden in augustus 2024, al op de eerste twee dagen dat in Zweden op beren mag worden gejaagd, 150 van het quotum van 486 beren afgeschoten. De jagers werken onder politiebegeleiding. Er is geen ontsnappen mogelijk aan de effectiviteit van de moderne jachttechniek: van de door jagers geroemde romantiek van de jacht is niets meer over. Hier leert de mens de natuur een lesje. Bestuurders kunnen hun daadkracht roemen. Een probleem wordt opgelost. De berenjacht was niet noodzakelijk voor de bescherming van menselijke belangen, die vaak aan de jacht op beren ten grondslag wordt gelegd: De afgelopen 100 jaar zijn er in Zweden slechts 2 mensen gedood door een beer. Die aanvallen hadden beide betrekking op incidenten, die plaatsvonden tijdens de jacht. Om aanvallen op vee te voorkomen is deze jacht ook niet nodig. In 2022 werden 11 van de meer dan 500.000 schapen in Zweden gedood door beren. Waar beren een objectief risico voor schapen, vee of mensen vormen staat de Zweedse jachtwet reeds ‘beschermende jacht’ op het dier toe. Daarvan werd vorig jaar in 74 gevallen gebruik gemaakt. Die beren moeten dus voor het totaal worden opgeteld bij het ‘jachtquotum’. Tegen Zweden lopen inmiddels meerdere zogenaamde verdragsinbreukprocedures, aangespannen door de Europese Commissie, wegens het niet naleven van de Europese Habitatrichtlijn, onder andere over de Zweedse wolvenjacht. De Commissie kan de beren nu ook opvoeren, omdat de Zweedse vorm van berenjacht niet past binnen de kaders van de Habitatrichtlijn: bruine beren zijn geplaatst op de bijlage IV van de Habitatrichtlijn en gelden als strikt beschermde soort, die alleen in uitzonderingsgevallen mogen worden bejaagd. 

Waarom worden deze beren gedood? Er is geen objectieve reden, behalve angst en een regering die wil laten zien dat - als zij dat willen - ook Europa wordt getrotseerd. De eurosceptische rechtse partij Zweden Democraten (zeg maar Zweedse PVV) is gedoogpartner van de regering. Je laat zien dat je wat doet: zowel tegen een machtige partij als de Europese Commissie als meer in het onderbewuste tegen de kracht van de natuur. Je laat zien dat jij aan de touwtjes trekt. Een stuk gemakkelijker dan het aanpakken van heftige regenval, overstromingen of stormen, zoals storm Hans in de zomer van 2023. 

Dit geldt ook voor Zwitserland. Volgens het Europese Hof voor de Rechten van de Mens zijn de mensenrechten van de Zwitsers geschonden, omdat Zwitserland te weinig doet om zijn eigen klimaatbeleid uit te voeren. Dat was een nare tik over de vingers. Dan moet je als regering kunnen laten zien dat je iets anders wel doet: wolven afschieten ter behoud van de alpenlandbouw. Makkelijker en stuk daadkrachtiger dan het aanpakken van klimaatproblemen die de Alpenregio pas echt bedreigen. Ook in Zwitserland regeert een coalitie met daarin de rechts-populistische SVP/UDC, die winnaar werd van de verkiezingen in december 2023.

Toestemming verlenen voor de jacht op sterke grote krachtdieren is een mooie manier van het tonen van daadkracht, als je je meerdere moet erkennen in de natuurkrachten die er echt toe doen en waarvoor geen gemakkelijke 'oplossing' is. Het leidt de publieke opinie af van de echte problemen.